,,დიდოსტატის მარჯვენა''

1813 წლის 30 ოქტომბერს ექზარქოს ვარლაამის დროს განახლებულ იქნა სვეტიცხოვლის კარიბჭე, რასაც ადასტურებს ეპიგრაფიკული წარწერა.

1826 წლის 1 მაისს ჩამოიქცა სვეტიცხოვლის გალავანში არსებული სამრეკლო, ნანგრევებში მოყვა გალავნის კედელთან მდგარი საცხოვრებელი სახლი, რის შედეგადაც დაიღუპა 8 წლის ბავშვი. 1827 წელს თბილისის სამხედრო გუბერნატორმა, გენერალმა სიპიაგინმა, რუსეთის იმპერიის მთავარი შტაბის უფროსს წარუდგინა მოხსენება – გორისა და დუშეთის მაზრებში შექმნილი მდგომარეობის მიმოხილვა. გუბერნატორი ხაზგასმით აღნიშნავდა, რომ ხსენებულ მაზრებში სერიოზულად იყო დაზიანებული ეკლესიები, მათ შორის სვეტიცხოველიც. 1828 წლის 30 იანვარს, რუსეთის წმინდა სინოდის დადგენილებით საქართველოს ეგზარქოს, მიტროპოლიტ იონას დაევალა საქართველოში არსებული ტაძრების მდგომარეობის შესახებ ანგარიშის წარდგენა. 1828 წლის 28 თებერვალს მიტროპოლიტმა იონამ წმინდა სინოდს ჩააბარა ანგარიში საქართველოში საეკლესიო ვითარების შესახებ. 1828 წლის 24 მაისს რუსეთის წმინდა სინოდის ბრძანებულებით მიტროპოლიტ იონას დაევალა შეედგინათ სვეტიცხოვლის ტაძრის არსებული გეგმა, გადაეხატათ ფასადები და ასევე წარედგინათ ნახაზების სახით ტაძრის საბოლოო მდგომარეობა თავისი ხარჯთაღრიცხვით. 1833 წელს საქართველოს ეგზარქოსის, მთავარეპისკოპოს ევგენის მიერ წმინდა სინოდისთვის წარდგენილი იყო სვეტიცხოვლის განახლებისა და ახალი სამრეკლოს აშენების ხარჯთაღრიცხვები და გეგმა-ანახაზები. სვეტიცხოვლის რესტავრაციის პროექტისა და ხარჯთაღრიცხვის დოკუმენტაცია შეადგენილი იყო ინჟინერ-პორუჩიკ ყორღანოვის მიერ. საქართველო-იმერეთის სინოდალურმა კანტორამ ყორღანოვის შედგენილ პროექტში აღმოაჩინა რიგი უზუსტობები, რომელთა აღმოფხვრა დაავალა სინოდალური კანტორის არქიტექტორს ფ. რიპარს. 1837 წელს სვეტიცხოვლის განახლება წმინდა სინოდის თანხმობით, საქართველო-იმერეთის სინოდალურმა კანტორამ გადასცა „საჯარო ვაჭრობით“ (ტენდერში) გამარჯვებულ თბილისის მოქალაქეს – ხეჩო დარჩილოვს, რომელმაც განახლებაში ყველაზე დაბალი 28696 მანეთი მოითხოვა მოიჯარადრის უფლების მოპოვებისთვის და სამუშაოსაც შეუდგა. არსებული წესის მიხედვით, ხეჩო დარჩილოვმა გირაოში ჩადო მისი კუთვნილი 2 საცხოვრებელი სახლი და დუქანი თბილისში, ასევე, სხვა უძრავი ქონება. 1837 წლის 14 ივნისს გაფორმებული კონტრაქტის მიხედვით, სარესტავრაციო სამუშაოები 3 წლის განმავლობაში უნდა დასრულებულიყო. აქედან პირველ წელს უნდა მოეშალა სამხრეთი და ჩრდილოეთი მინაშენები, ასევე გამოეცვალა გადახურვა (გუმბათის გარდა). მეორე წელს უნდა დაესრულებინა ყველა გარე და ნაწილობრივ შიდა სამუშაოები. მესამე წელს კი შიდა სამუშაოები უნდა მიეყვანა ბოლომდე. ყველა ეს სამშენებლო პროცესი დარჩილოვს უნდა ეწარმოებინა სინოდალური კანტორის მიერ შექმნილი სამშენებლო კომიტეტის მეთვალყურეობის ქვეშ. აღდგენითი სამშენებლო სამუშაოები დათქმულ ვადებში არ დასრულდა, მხოლოდ 1842 წლის 24 აგვისტოს ხეჩო დარჩილოვმა სინოდალურ კანტორას განუცხადა სამუშაოების დასრულების თაობაზე. სპეციალურმა კომისიამ, რომელსაც დაევალა დარჩილოვის მიერ გაწეული სამუშაოების შესრულების ხარისხი, 1842 წლის 27 ნოემბერს წარმოადგინა ანგარიში, სადაც ჩამოთვლილი იყო დასასრულებელი სამუშაოები. სინოდალურმა კანტორამ დარჩილოვს სამუშაოების დასასრულებლად 1843 წლის ზაფხულამდე მისცა ვადა. სინოდალურმა კანტორამ შექმნა სპეციალური კომისია, რომელსაც უნდა დაედგინა ეკლესიიაში ბათქაში ცვენის მიზეზები. 1844 წლის 6 მაისს კომისიამ დაასკვნა, რომ ბათქაში ცვიოდა ნესტის გამო, როლის ერთ-ერთ გამომწვევ მიზეზად სახურავიდან ჩასული წვიმის წყალი უნდა ყოფილიყო. არქიტექტორმა ფ. რიპარმა დადო თავისი დასკვნა, რომ ტაძრის შიგნიდან შეთეთრების გაგრძელება უაზრობა იყო იმის გამო, რომ ზოგი ნაწილი განსაკუთრებით ჩრდილო-დასავლეთი მხარე მუდამ ნესტიანი იყო მასზე მზის სხივების ნაკლები მოხვედრის გამო. დარჩილოვმა დარჩენილი სამუშაოები დაასრულა 1845 წლის გაზაფხულზე, თუმცა სახურავი მაინც დაუსრულებელი დატოვა, საიდანაც აგრძელებდა წვიმის წყალი დენას. აღნიშნული საქმის სისრულეში მოყვანა დაევალა სოლომონ დარჩილოვს, მამამისის — ხეჩო დარჩილოვის გარდაცვალების გამო. 1900-იან წლებში გრაფინია პ. უვაროვას თავჯდომარეობით შედგა საგანგებო კრება, რომელსაც ესწრებოდა ქართული არქიტექტორები და სასულიერო პირები. კრებაზე გადაწყდა ტაძარი გადაეხურათ თლილი ქვით.